De teloorgang van de Deli Maatschappij

De Deli Maatschappij is in 1869 opgericht door Jacob Nienhuys (1836-1927) en Peter Wilhelm Janssen (1821-1903). Het benodigde kapitaal werd voor de helft door de Nederlandsche Handel-Maatschappij verstrekt, terwijl de andere helft op de beurs werd opgehaald. De Deli Maatschappij werd een van de grootste koloniale cultuurmaatschappijen in Nederlands Indië. In de laatste decennia van de negentiende eeuw exploiteerde het bedrijf niet minder dan 120,000 hectare, vooral voor de teelt van tabak. Het succes van de handel rustte deels op kwaliteit van de tabak en deels op het systeem van koeliearbeid.

[Hoofdkantoor Deli Maatschappij]

Na de onafhankelijkheid van Indonesië in 1949 veranderde het land onder de eerste president Soekarno langzaam in een dictatuur. Dictaturen kijken in het algemeen niet met een milde blik naar hun voormalige bezetters en daardoor vond er eind 1957 een grootschalige onteigening (nasionalisasi) plaats van Nederlandse bezittingen. Uiteraard ontsnapte ook de Deli Maatschappij niet aan deze ingreep en het bedrijf werd gedwongen zichzelf opnieuw uit te vinden.

Vanwege haar kennis van de teelt van tabak ging de Deli Maatschappij in 1959 samen met het bedrijf Homogenized Tobacco Leaf (HTL). Daarnaast verbreedde de Deli Maatschappij haar activiteiten naar de handel in agrarische producten als thee (Van Rees) en rubber (Corrie, MacColl and Son en Imperial Commodities Corporation). In 1972 werd de houthandel Jongeneel overgenomen, waarna de Deli Maatschappij ook een sterke positie opbouwde in de Nederlandse markt voor hout- en bouwmaterialen.

Het mocht allemaal niet baten, want in 1986 werd de Deli Maatschappij overgenomen door het Amerikaanse Universal Tobacco (thans: Universal Corporation) en werd de naam veranderd in Deli Universal. Er werden nog wat bedrijven bijgekocht, zoals Red River Commodities en Red River Food, maar veel plezier had de nieuwe eigenaar niet van het versnipperde bedrijf. Universal Tobacco nam het besluit om de niet aan tabak gerelateerde bedrijven van de hand te doen.

Het grootste deel van Deli Universal werd in 2006 verkocht aan de directie, NIBC Principal Investments en de Nederlandse Participatiemaatschappij (NPM). De naam werd wederom Deli Maatschappij.

Vier jaar later werden de activiteiten op het gebied van thee (Van Rees) en zaden (Red River Corporation) alweer doorverkocht aan Acomo. Wat dus restte was de handel in hout en die activiteit kwam uiteindelijk volledig in handen van NPM. Die splitste het bedrijf in Deli Building Supplies en Deli Home & Garden.

Het leed was echter nog niet geleden voor de Deli Maatschappij, want in 2015 werd Deli Building Supplies verkocht aan PontMeyer (75% HAL) en in 2016 werd het resterende belang in Deli Home & Garden verkocht aan grootaandeelhouder NPM. Daar is het slechts een anoniem dochterbedrijfje met als merken CanDo, Bruynzeel, Lundia en Skantrae.

In Indonesië staat overigens nog steeds het oorspronkelijk hoofdkwartier van de Deli Maatschappij. Het is thans het paleis van de Gouverneur van Noord-Sumatra. Omringd door wolkenkrabbers. Dat dan wel weer.

[Update 5 mei 2021] Deli Home is verkocht aan de Franse investeringsmaatschappij Ardian. Zie hier en hier. Een roemloos einde voor een ooit roemrijk bedrijf.