Peter Stuyvesant en Nieuw Amsterdam

In 2009 was het 400 jaar geleden dat in 1609 Henry Hudson, een Engelsman in Hollandse dienst, de rivier opvoer die sindsdien zijn naam draagt. Hudson had de opdracht om via de noordoostelijke route, via het noorden van Rusland, een doorgang naar Azië te vinden. De eigengereide Hudson besloot echter om zijn geluk te beproeven via de noordwestelijke route en keerde halverwege Spitbergen zijn steven. Die noordwestelijke doorgang heeft hij natuurlijk nooit gevonden.

400 jaar later was daarom het feest in New York en laat het maar aan de politici over om op kosten van de belastingbetaler te vieren dat een Engelsman ooit de locatie heeft ontdekt waar de ‘Big Apple’ is ontstaan. Het is onder de Nederlanders echter algemeen bekend dat de plaats vroeger als Nieuw Amsterdam bekend stond en dat die nog kleine gemeenschap ooit werd bestuurd door ene Peter Stuyvesant. Maar wat is er waar van alle geruchten over die Stuyvesant. Tijd om feit van fictie te scheiden en we leggen Peter Stuyvesant even langs de meetlat van de geschiedenis.

Er is namelijk veel dat niet bekend is over Petrus Stuyvesant (en niet Peter). Zijn geboortejaar zal zo’n beetje 1611 of 1612 moeten zijn geweest en over zijn geboorteplaats is nog meer onduidelijkheid: het zuid-Friese dorpje Peperga claimt de plaats te zijn waar Stuyvesant het levenslicht zag, maar er bestaat geen enkel document dat die claim staaft. Zijn vader Balthasar was daar een dorpspredikant, die door zijn starre denkbeelden nooit verder in de kerkelijke hiërarchie steeg. Zijn zoon Petrus zou in zijn voetsporen treden en ging naar de Universiteit van Franeker om theologie te studeren. Die studie heeft hij nooit afgemaakt. Er waren wat geruchten over de redenen daarvan, maar het kwam wel vaker voor dat studenten door verschillende oorzaken (lees: geldgebrek) aan een carrière bij de West-Indische Compagnie (WIC) begonnen. Zo ook Petrus Stuyvesant. Zijn ster rees daar al vrij snel en hij werd in 1639 commissaris op Curaçao. Een vervelende tegenslag was dat hij zijn rechterbeen verloor tijdens een poging het nietige Sint Maarten op de Spanjaarden te veroveren.

[Gezicht op Nieuw Amsterdam - 1664]

In 1647 voer Petrus Stuyvesant richting Nieuw Amsterdam om daar het gezag over te nemen. De plaats was in een chaos gestort door slecht bestuur (what’s new?) en gouverneur Stuyvesant greep met harde hand in. Uit de verslagen blijkt dat hij een calvinistische, stijfkoppige en rechtlijnige man was, die veel op zijn vader zal hebben geleken. Bovendien zal de fantoompijn aan zijn missende been ongetwijfeld ook een reden zijn geweest voor zijn slechte gemoedstoestand.

Dat de New Yorkers tegenwoordig weemoedig denken dat de tolerantie in hun stad te danken is aan die paar jaar dat het Nieuw Amsterdam heette, blijkt dus maar een mythe te zijn. Ook het idee dat Nieuw Amsterdam een kolonie was die zich gewapenderhand moest verdedigen tegen woeste Indianen blijkt maar ten dele waar. De meeste dreiging was namelijk afkomstig van de omliggende Engelse en Zweedse koloniën die de Hollanders maar bleven dwarszitten.

En in 1664 was het afgelopen met Nieuw Amsterdam: drie fregatten met Engelse soldaten bleken voldoende om een streep door onze kolonie te zetten. De West-Indische Compagnie was eigenlijk wel blij dat ze van die loden last af waren want echt veel profijt heeft Nieuw Amsterdam nooit opgeleverd.

In 1667 werd Nieuw Amsterdam bij het Verdrag van Breda officieel geruild tegen Pulau Run en Suriname en werd Nieuw Amsterdam hernoemd tot New York.

Overigens bestaat zelfs over de precieze overlijdensdatum van Peter Stuyvesant de nodige verwarring. Bronnen noemen verschillende momenten: februari 1672, augustus 1672 en december 1672.