Pinot Gris en Schiermonnikoog

De pinot gris wordt, afhankelijk waar de wortels van de wijnranken staan, ook pinot grigio ('Grijze pinot, Italië) of Grauburgunder ('Grijze Bourgondiër', Duitsland) genoemd. Deze variëteit is een natuurlijke mutatie van de pinot noir, een mutatie die al eeuwen geleden moet hebben plaatsgevonden.

De pinot gris heeft gewoonlijk grijs-blauwe druiven, maar die druiven kunnen ook een bruinachtige roze tint vertonen en zelfs rassen met witte druiven komen voor. Wijnen, gemaakt van deze druif, kunnen ook behoorlijk in kleur variëren: van een diepe goudgele kleur via koperkleurig tot zelfs versies met een lichtroze zweem.

Pinot is de Engelse verbastering van het Franse pineau, wat een combinatiewoord is van van pin ('denneboom') als in het Engelse pine tree) en het verkleinwoord eau. Samen is dat dus 'denneboompje' en het verklaart de vorm van de druiventrossen. Er bestaan een aantal varianten, namelijk de pinot noir ('zwart'), pinot blanc ('wit') en pinot gris ('grijs').

De pinot gris was al in de Middeleeuwen bekend in de Franse provincie Bourgondië, waar een voorvader van de druif mogelijk bekend stond als Fromenteau of Beurot. Mijn gevoel zegt dat je die namen misschien als 'kaaskleurig' of 'boterkleurig' zou kunnen vertalen. Anderen zijn er niet met me eens, want Fromenteau wordt, vreemd genoeg, meestal vertaald als 'tarwe' (en wil daarmee dus ook al de bloeiwijze van de druif verklaren).

De populariteit van de druif zorgde er voor dat deze rond het jaar 1300 in Zwitserland arriveerde. Daarna was Hongarije aan de beurt waar Cisterciënzer monniken ofwel grijze monikken in 1375 wijnranken plantten in de regio Badacsony, waar men op de noordhellingen, grenzend aan het Balatonmeer, een perfect klimaat en vulkanische ondergrond vond. Daar werd de druif al snel Szürkebarát ('grijze monnik') genoemd.

[Onze favoriet. Gewoon te koop bij Albert Heijn]

Slechte en onvoorspelbare oogsten zorgden er voor dat de pinot gris rond het jaar 1800 overal wat uit de gratie raakte, maar nieuwe clonen zorgden de laatste jaren voor een echte rivival van de pinot gris. Op Sicilië groeit de pinot grigio nu uitbundig en dat levert een heerlijke wijn op. Gewoon te koop in al onze supermarkten.

Maar je merkt wel degelijk dat een pinot gris uit de regio Venetië (Veneto) een stuk zuurder minder zoet smaakt dan die uit Zuid-Italië (Puglia en Sicilië). Let dus op de beschrijving van de smaak van de wijn: hebben ze het over 'appels' of 'citrus', dan is hij wat zuur. Hebben ze het over 'ananas' of 'pruimen' dan is hij zoeter.

Overigens: diezelfde grijze monniken zijn uiteraard ook de naamgevers van de Waddeneilanden Schiermonnikoog en (het verdwenen) Monnikenlangenoog. Of ze op die eilanden ooit de pinot gris hebben verbouwd vertelt de historie niet.